Woningen in kerken: ‘Plannen voor Baexem en Kelpen-Oler worden uitgewerkt’

De kerken van Baexem en Kelpen-Oler gaan definitief dicht. Mogelijk nog voor het eind van het jaar wordt een koopoptie getekend zodat één geïnteresseerde partij een woonplan kan uitwerken. “In de nabije toekomst zullen nog veel meer kerken moeten sluiten.“

Het sluiten van kerken is een ontwikkeling die landelijk al vele jaren gaande is en nu ook in Bisdom Roermond in versnelling komt. Het kerkbezoek neemt drastisch af. De gemiddelde leeftijd van de kerkganger is veelal 75+, zo klinkt het vanuit het Bisdom. In de meeste parochies is het aantal kerkbezoekers al naar minder dan gemiddeld twintig gelovigen teruggelopen. In diverse parochies is het aantal Heilige Missen mede daarom teruggebracht naar twee- of vierwekelijks. Kerkelijke huwelijken worden nauwelijks meer gesloten en begrafenissen nemen ook sterk af.

Onttrekken aan eredienst

Een kerk kan niet zomaar gesloten worden. Daar gaat een langdurige en zorgvuldige procedure aan vooraf. Uiteindelijk heeft het bisdom de laatste stem. Het proces begint met het communiceren met de parochianen over het voornemen tot onttrekken van de kerk aan de eredienst. Het onttrekken aan de eredienst is een handeling die door het bisdom wordt verricht. Opmerkelijk, want een kerkgebouw is in veel gevallen eigendom van de parochie. Een dergelijke procedure kan geruime tijd duren. Tegelijkertijd wordt door kerkbesturen en projectontwikkelaars in overleg met gemeenten gewerkt aan nieuwe plannen. Het bisdom kijkt mee en zal tussentijds een principebesluit afgeven voor de herbestemming van een kerkgebouw.

De gemeente Leudal is bezig met een Kerkenvisie. Daarin wordt contact gelegd tussen betrokkenen en wordt gekeken naar de wensen die leven met betrekking tot de toekomst van de kerken. Kerken die vaak op een centrale plek in de dorpen zijn gelegen.

Nieuwe bestemming kerken Baexem en Kelpen-Oler

Jo Smolenaars uit Baexem is voormalig bestuurslid en nu adviseur van de parochiefederatie Tabor. Hij zet zich in voor een nieuwe bestemming voor de kerken van Baexem en Kelpen-Oler.  “In 2014 is cluster Tabor opgericht waarna we zijn gaan nadenken over de toekomst van onze vijf kerken. Inmiddels functioneren we als federatie Tabor. In dekenaat Thorn zijn drie federaties: Tabor, Kana en Emmaüs. In het beleidsplan 2021-2025 kwamen we tot de conclusie dat we geen goed bericht voor de kerkgangers hadden. Minimaal drie kerken moeten worden gesloten. Ze zijn te duur om open te houden.” Het beleidsplan is afgestemd met de parochianen en het bisdom en inmiddels zijn keuzes gemaakt. In de federatie Tabor gaan de kerken van Baexem en Kelpen-Oler definitief dicht. Voor Leveroy wordt ook nagedacht over sluiting. Heythuysen wordt de hoofdkerk en Grathem blijft voorlopig nog open. Dat heeft onder andere ook te maken met de financiële situatie, ligging en het monumentale karakter van deze laatstgenoemde twee kerken.
De federatie Tabor is op zoek gegaan naar mogelijkheden voor herbestemming. “Er is contact gezocht met marktpartijen. Daarop is een aantal reacties gekomen. Er is ervoor gekozen om woningen in de kerken te realiseren”, laat Smolenaars weten.

Woonplannen

Inmiddels is er één partij overgebleven die de woonplannen gaat uitwerken voor Baexem en Kelpen-Oler. Het voornemen is acht koopwoningen in de kerk van Kelpen-Oler te realiseren, aangevuld met een aantal losse woningen. In de kerk in Baexem komen achttien tot twintig koopappartementen. De verkoopprijzen zijn gelimiteerd. Insteek is een verkoopprijs onder de 350.000 euro. Deze prijzen kunnen wijzigen met veranderingen in de markt.

Bij beide kerken zal nog een kleine ruimte van ongeveer 60 vierkante meter ingepast worden voor eigen gebruik, met onder andere een dagkapel om een kaarsje te kunnen opsteken en een kleine ontmoetingsruimte. Als het plan klaar is, de gemeente de omgevingsvergunning heeft afgegeven en het bisdom akkoord gaat, kan er gebouwd worden. Smolenaars: “Al bij al zal het nog wel enkele jaren duren voordat alles klaar is. De projectontwikkelaar krijgt anderhalf jaar de tijd om het plan uit te werken”.

Andere federaties

De federatie Emmaüs bestaat uit acht parochies: Beegden, Ell, Hunsel, Heel, Ittervoort, Neeritter, Thorn en Wessem. Jan Custers is bestuurslid van deze federatie. Hij vertelt over zijn federatie: “Voor twee van de acht kerken uit onze federatie is het proces van de onttrekking van de eredienst in werking getreden. Het betreft de kerken van Ell en Beegden. Er worden plannen ontwikkeld voor de nieuwe invulling van deze twee gebouwen. Het is niet uitgesloten dat ook deze kerken een woonbestemming gaan krijgen.”

Voor de kerkgangers en ook het bisdom is het sluiten van de kerken een trieste ontwikkeling. Matheu Bemelmans van het bisdom Roermond laat weten: “Dat kerken sluiten is op zichzelf natuurlijk helemaal geen positieve ontwikkeling. Het liefst zouden we zien dat mensen actiever met hun geloof omgaan en zich meer bij de kerk en de parochie betrokken zouden voelen, waardoor alle kerken open zouden kunnen blijven. Als parochianen hun eigen parochie niet overeind houden, dan zullen er af en toe kerken moeten sluiten. We zoeken dan steeds naar een passende herbestemming, die geen afbreuk doet aan het voormalige sacrale karakter van een kerk en het liefst ook in het verlengde ligt van wat de kerk al die jaren geprobeerd heeft te doen.” Pastoor Lipsch is verbonden aan de federatie Kana en Tabor: “We zullen moeten kijken naar nieuwe pastorale mogelijkheden binnen de parochie als we geen kerkgebouw meer hebben want de parochies blijven wel bestaan”.