‘Heitser Waordebook’ enorm in trek, binnenkort tweede oplage

Er is zoveel belangstelling voor het Heitser Waordebook Plat det is pas kalle dat de lokale heemkundevereniging binnenkort 400 nieuwe exemplaren gaat uitgeven. Voor de makers van het woordenboek een grote blijk van waardering.

Het Heitser woordenboek bevat 6923 woorden en ongeveer 855 uitdrukkingen geschreven in het plaatselijk dialect. De eerste oplage kwam uit in 2023 en bestond uit 600 exemplaren. Die waren al vrij snel uitverkocht. Maarten Peskens, de bedenker van dit woordenboek begrijpt dat de heemkundevereniging indertijd niet meteen 1000 exemplaren wilde uitgeven. “Het blijft toch een risico.”

Peskens vindt het succes van het Heitser woordenboek geweldig: “Een kers op de taart.” Het idee ontstond rond 1999. “Toen onze zoon Dirk een jaar of vier was, sprak hij zinnetjes als: Pap, til mich ins op of Ich wil gaon knikkeren. Voor tillen en knikkeren zijn prima synoniemen in ons dialect.”

Als Dirk en andere kinderen die niet zouden leren kennen, zegt Peskens, zouden ze die woorden waarschijnlijk ook niet gaan gebruiken. “Langzamerhand verdwijnt hiermee het dialect en dat zou jammer zijn. Zo ontstond het idee het Heitser dialect vast te gaan leggen. Met dorpsgenoot en amateurhistoricus Bèr Reijnen ben ik daar ruim 25 geleden mee begonnen.”

Bèr Reijnen overleed totaal overwachts in april 2004. Peskens: “Ik had Bèr beloofd ons werk voort te zetten en dat is gelukt. Samen met Jim Bultman, Jan Caris junior, Bart Backus (overleden in 2016), Ruud Hermans en later ook Sef Deckers werd deze omvangrijke klus geklaard.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding:

Heitser plat uitgelegd

Het Heitser plat heeft een specifieke spelling en woordenschat die nauwkeurig wordt uitgelegd in het woordenboek. Het bevat duizenden zelfstandige naamwoorden en werkwoorden, waarbij bijvoorbeeld het woord sjop voor berging wordt gebruikt en sjöpke voor een kleine berging.

Er zijn ook varianten voor dieren, zoals sjaop voor schaap en sjäöpke voor een klein schaap. Ook werkwoorden veranderen in het dialect. Zoals sjete voor schieten, met de vervoegingen sjaot en gesjaote. Daarnaast zijn er unieke uitdrukkingen en gezegden opgenomen, zoals: Dae huuertj de perike neeste inne gróndj, Wèrke is zalig, zagte de begiene en Ze droge mèt zeve eine boeënestaak.

Het Heitser Woordenboek is via de lokale heemkundevereniging verkrijgbaar.