Steeds meer Aziatische hoornaars: een blik achter de schermen bij de bestrijding

Een interessant (nieuws)verhaal: soms wordt het zelfs letterlijk tot aan de voordeur gebracht. Onze medewerker Marcel Boreas maakte het in zijn eigen wijk, de buurt Munsterveld in Susteren, afgelopen week mee.

Het is een vast ritueel, ’s morgens even in de brievenbus kijken. De krant hoef ik echter niet te verwachten, die wordt al een poosje digitaal bezorgd. Wat ik ook niet verwacht is dat ik een oude bekende uit Echt voor mijn huis zie staan. Zijn echtgenote wijst op de grote boom die naast het huis staat. Enigszins verbaasd spreek ik hen aan. Het blijkt er in de bewuste boom een nest van de Aziatische hoornaar is ontdekt. Ik kijk door de mist naar de plek die ze aanwijzen, en inderdaad, een grote skippybal hangt ruim twintig meter boven de grond. Nooit eerder opgevallen.

“Dat kan kloppen”, zegt een man die inmiddels ook is gearriveerd en zich voorstelt als “zoekgroep-coördinator Westelijke Mijnstreek”. Hij wil liever niet met zijn naam genoemd worden. De man houdt zich, net als het bewuste echtpaar op vrijwillige basis bezig met de bestrijding van de hoornaars, tenminste wanneer het gaat om de opsporing.

Luiaard met agressie

Voor die opsporing telt Limburg inmiddels diverse zoekgroepen. De vrijwilligers in mijn woonplaats Susteren vallen daarbij op dit moment onder de Westelijke Mijnstreek. Het fysiek bestrijden van de dieren wordt echter overgelaten aan het bedrijf van Rob Voesten uit Siebengewald, die met drie teams het hele land doorkruist. Voesten is met het bedrijf “NatuurlijkRob” naar verluidt de enige in Nederland die gespecialiseerd is in de verdelging van wat een “invasieve exoot” genoemd wordt: een insect wat hier van oorsprong niet thuishoort.

“Hoornaars zijn van nature luie dieren”, weet hij te vertellen. Vanuit het nest maken ze als het ware een glijvlucht waardoor ze pas een heel stuk verderop op menshoogte aan te treffen zijn. Dat verklaart waarom omwonenden vaak helemaal niet in de gaten hebben dat ze in de nabijheid van een nest wonen. Dat kan echter zomaar veranderen bij een calamiteit: “Stel dat bij een storm het nest uit de boom wordt geblazen, en het belandt in je tuin: dan wil je de ellende niet meemaken.”

Meten is (enigszins) weten

Toch hoeven mensen in principe niet bang te zijn voor de Aziatische hoornaar. De dieren reageren alleen agressief in bedreigende situaties. Maar hoe wist het bestrijdersgilde dan dat hier in de straat een nest zat? Dat komt omdat de vrijwilligers werken met lokpotten.

Op basis van de aangetroffen insecten is het mogelijk te berekenen waar het nest zich ongeveer bevindt. In dit geval werd de berekening op basis van een vindplaats in Dieteren gemaakt. Soms wordt er ook “gezenderd”. Op die manier bleek dat het nest bij mij in de straat zat. De rekenmethode voor de afstand vanuit Dieteren bleek in dit geval te kloppen, alleen de richting niet helemaal, waardoor men aanvankelijk ongeveer 250 meter meer naar het zuidwesten uitkwam.

Een koele behandeling

Voor Rob Voesten en zijn team is het jagen op hoornaars inmiddels meer dan dagelijks werk geworden. Er is zelfs een wachtlijst. Omdat de dieren zich nogal eens hoog in de bomen ophouden is een hoogwerker vaak noodzakelijk. Een medewerker gaat hiermee, uiteraard van top tot teen fysiek beschermd, tot in de boom.

Hij zuigt de hoornaars weg en stopt het nest in een grote plastic bak. Die bak gaat bij thuiskomst de koeling in, bij -18 graden Celsius. Na deze “afkoelingsperiode” is het einde oefening voor de beestjes.

Helaas geldt dat echter niet voor de soort als zodanig. Een enkel nest kan het volgende jaar zomaar zeven tot acht nieuwe nesten voortbrengen. Daarbij ruimt deze exoot, die in de media vaak, niet helemaal genuanceerd killerwesp of monsterwesp genoemd wordt veel andere insecten op, wat de biodiversiteit in ernstige mate schaadt. Zou dat de reden zijn dat er dit jaar in de struiken onder de boom voor het eerst sinds vele jaren geen bessen bloeien? Immers bijen zorgen voor de bestuiving van diverse planten.

Verontrustende ontwikkeling

Bij de overheid bestaat een wisselend beleid, de provincie Limburg betaalt de vernietiging, maar in Zeeland verloopt dit veel stroever en in Brabant is het geld op, krijg ik te horen. Met gemeenten zoals in dit geval Echt-Susteren is er doorgaans weinig tot geen contact. Dus is het ook maar even de vraag hoe de gemeente reageert op het bericht dat voor de verwijdering van het nest de bewuste boom deels gesnoeid moest worden, en dat ze het hout ervan in mijn straat mogen komen opruimen.

In dit geval bleek de gemeente positief te reageren, maar het is de zoekgroep-coördinator allemaal een doorn in het oog. De Aziatische hoornaar arriveerde pas na 2000 in Europa, als verstekeling meegekomen op een boot vanuit China naar Frankrijk. In 2017 werd hij voor het eerst in Nederland waargenomen en het dier is “here to stay”. “Hoe minder adequaat de overheid acteert, hoe groter de problemen in de komende jaren worden”, klinkt het stellig. De zoekgroep-coördinator is dan ook blij met alle waarnemingen en media-aandacht. Wat dat laatste betreft hadden deze hoornaars dus een prima vestigingslocatie uitgezocht.

De hoornaar zelf ontdekt? Via deze link kun je dat met een goede foto delen.